برای درک بهتر اصطلاحات ماژول، کامپوننت و سرویس در طراحی نرم‌افزار، می‌توانیم آن‌ها را به ترتیب در سطوح مختلف انتزاع بررسی کنیم. این مفاهیم در سطوح مختلف معماری به کار می‌روند و با همدیگر ارتباط دارند ولی در جزئیات و کاربردهایشان متفاوت هستند.
آنچه خواهیم دید
ماژول (Module):
- تعریف: ماژول کوچک‌ترین واحد سازمانی در نرم‌افزار است که گروهی از کلاس‌ها، توابع، یا فایل‌ها را در بر می‌گیرد که برای انجام یک وظیفه خاص یا دسته‌ای از وظایف مرتبط طراحی شده‌اند.
- سطح انتزاع: پایین‌ترین سطح.
- ویژگی‌ها:
- ماژول‌ها معمولاً در سطح کد (source code) سازماندهی می‌شوند.
- هر ماژول ممکن است چندین کلاس، تابع یا فایل مرتبط با هم داشته باشد که با هدف خاصی طراحی شده‌اند.
- به عنوان مثال، در یک برنامه وب ممکن است یک ماژول برای مدیریت اعتبارسنجی کاربر، دیگری برای ارتباط با پایگاه داده و دیگری برای مدیریت لاگ‌ها وجود داشته باشد.
- مثال‌ها:
- در زبان‌های برنامه‌نویسی شیءگرا مانند جاوا، یک ماژول می‌تواند به یک پکیج اشاره کند که شامل کلاس‌ها و اینترفیس‌های مرتبط است.
- در جاوااسکریپت، یک ماژول ممکن است شامل چندین فایل و اسکریپت مرتبط باشد که با یکدیگر در تعامل‌اند.
کامپوننت (Component):
- تعریف: کامپوننت یک واحد ماژولار و خودکفا در سطح بالاتری از ماژول است که یک بخش منطقی از سیستم نرم‌افزاری را نمایندگی می‌کند. کامپوننت‌ها معمولاً مجموعه‌ای از ماژول‌ها هستند که با هم کار می‌کنند تا یک وظیفه مشخص را انجام دهند.
- سطح انتزاع: سطح میانی.
- ویژگی‌ها:
- کامپوننت‌ها معمولاً در یک سیستم بزرگ‌تر نقش دارند و مسئول انجام یک بخش از کارهای نرم‌افزار هستند (مانند مدیریت کاربران یا پرداخت).
- کامپوننت‌ها از چندین ماژول تشکیل شده‌اند و می‌توانند شامل بخش‌های UI، منطقی و ارتباطی با پایگاه داده باشند.
- کامپوننت‌ها می‌توانند با دیگر کامپوننت‌ها تعامل داشته باشند ولی به گونه‌ای طراحی شده‌اند که تا حد ممکن مستقل از یکدیگر باشند.
- مثال‌ها:
- در معماری لایه‌ای، لایه Business Logic می‌تواند شامل چندین کامپوننت باشد که هر یک مسئول انجام یک بخش از کارهای تجاری هستند.
- در یک سیستم مدیریت فروش، یک کامپوننت ممکن است مسئولیت مدیریت سفارش‌ها را داشته باشد و شامل ماژول‌های مرتبط با بررسی موجودی، ارسال سفارش و ثبت سوابق باشد.
سرویس (Service):
- تعریف: سرویس یک واحد مستقل و قابل استقرار در سیستم‌های توزیع شده است که یک وظیفه یا مجموعه‌ای از وظایف خاص را به صورت مستقل انجام می‌دهد. سرویس‌ها معمولاً از طریق پروتکل‌های استاندارد مثل HTTP یا پیام‌رسان‌ها با دیگر سرویس‌ها تعامل دارند.
- سطح انتزاع: بالاترین سطح.
- ویژگی‌ها:
- سرویس‌ها معمولاً به صورت مستقل از یکدیگر طراحی می‌شوند و می‌توانند جداگانه مستقر، مقیاس‌پذیر و مدیریت شوند.
- سرویس‌ها ممکن است خود شامل چندین کامپوننت و ماژول باشند.
- معماری‌های SOA (Service-Oriented Architecture) یا میکروسرویس‌ها نمونه‌های بارزی از کاربرد سرویس‌ها هستند.
- سرویس‌ها از پروتکل‌های ارتباطی استانداردی مثل HTTP، gRPC یا AMQP برای ارتباط با سایر سرویس‌ها استفاده می‌کنند.
- مثال‌ها:
- یک سرویس پرداخت در یک سیستم تجارت الکترونیک می‌تواند یک سرویس مستقل باشد که مسئولیت ارتباط با درگاه‌های بانکی و مدیریت تراکنش‌های مالی را برعهده دارد. این سرویس ممکن است شامل کامپوننت‌هایی مانند تأیید اعتبار پرداخت و ثبت تراکنش باشد.
- در معماری میکروسرویس، هر سرویس مستقل مسئول یک بخش کوچک از کل سیستم است. به عنوان مثال، سرویس مدیریت کاربران به طور جداگانه از سرویس سفارش‌ها مستقر شده و کار می‌کند.
